Kendini Sabote Etme!

Sıkça kullandığımız sabote kelimesi dilimize Fransızcadan geçen kelimelerden biridir ve sözlük anlamı baltalamak, kullanılmaz hale getirmek demektir. Kelimenin çıkışı Fransa’da bazı fabrika işçilerinin fabrikadaki makineleri kullanılmaz hale getirmesi sonucu ortaya çıkmış olsa da dilimizde baltalamak sözcüğünün mecaz anlamını ifade eder şekilde kullanıyoruz. Güzel bir işi baltalamak, bir hayali baltalamak, kurulan planı baltalamak… Hayatımız boyunca anlamı böylesine yıkıcılığı çağrıştıran bu eyleme zaman zaman maruz kalıyor, zaman zaman birilerini maruz bırakıyor, bazen bilmeden bazense bile isteye sabotajcının alası olup çıkıveriyoruz. “Tamam buraya kadar hepimiz aşağı yukarı farkındayız da başlık ne alaka şimdi, insan niye kendi kendini baltalasın canıım?” diye soracak olursan, kendi kendimizi farkında bile olmadan düşman bombalarcasına nasıl sabote ediyoruz ondan bahsedeceğiz. Radarları açıp kemerleri bağlayınız, farkındalık yüklemesi başlıyor.

Hayal et, sürekli çevrende olan, huysuz, hiçbir şeyden memnun olmayan, her durumda olumsuzu görmeye meyleden, sürekli kulağına “olmayacak, başaramayacaksın, bu da böyle yapılmaz ama” diye fısıldayan biriyle ömür geçiriyorsun. Kaçsan kaçarsın belki fakat yanında oturuyorsun. Hayal etmesi bile insanı geriyor değil mi? Şimdi ben diyorum ki bu huysuz kişinin tamamen senin içinde, zihninde olduğunu düşün ve tüm bu olumsuz yorumlardan kaçmak, etkilenmemek doğal olarak senin için imkansız olsun. İşte kişinin kendini sabote etmesi tam olarak bu oluyor. Kendinden kaçsan kaçamıyorsun da. O hep aklında olan kitaba başlamak istiyor fakat bir türlü başlayamıyorsan, aldığın kiloları vermek için her haftanın pazartesisi için kendinle sözleşiyorsan, yetiştirmen gereken o projeye bir türlü başlayamadıysan, aslında başaracağından emin olduğun herhangi bir işe bile ayak sürtüp başlayamıyorsan tek problemin tembellik, iradesizlik olmayabilir; kendini düpedüz sabote ediyor olabilirsin.

Kendini sabote etmeyi sana genel bir çerçeve olarak sunayım, sen de kendine burada karşılaştığın ya da karşılaşmadığın yönlerinle uyarla istiyorum. Öncelikle bir insan kendini neden sabote eder diye düşünelim birlikte. Hayatımızdaki birçok izde olduğu gibi nedenleri çocukluğuna ya da yetişkinliğinde yaşadığın travmalarına bağlı olabilir. Yani evet, ister inan ister inanma kendimizi başkaları kadar, belki başkalarından çok bizler baltalayıp duruyoruz. Kendimizi tanıma yolculuğunda her şeyi sebep sonuç ilişkisine dayandırabileceğiz, her farkındalığı burada sadece bunları okurken sen de ben de kazanacağız demiyorum elbette ama öncelikle kendimizi baltaladığımızı anlayabilecek, daha sonra da neden baltaladığımızı sorgulayıp kendimize sebepler bulabilecek farkındalığa ulaşalım istiyorum. Kendimizi sabote edebileceğimizi kabullendiysek eğer; ne gibi yöntemlerle kendimize bile fark ettirmeden bu işi hallediyoruz bakalım. Kendini baltalama durumu sözlü sabotaj ve fiziksel sabotaj olarak iki başlıkta inceleniyor aslında. Sözlü sabotaj; biraz önce örnek olarak verdiğim bu huysuz bireyin sürekli zihninde konuşup seni dibe çekmesi durumuyken fiziksel sabotaj bilinçaltının (bilinçdışının) sana çeşitli nedenlerle sunduğu haklı(!) bahanelere uyman demek oluyor. Yani “sen zaten beceremezsin bırak sınava çalışmayı, ne zaman verebildin ki şimdi vereceksin bu kiloyu” gibi bahanelere uyup planlarını ertelemen, sınavına çalışmaman, diyetini bozman anlamına geliyor.

Kendini sabote eden insanlarda görülen belli başlı özellikler başkalarını suçlamak ve ertelemek gibi arkasında çeşitli nedenler yatabilecek eylemlerdir. Örneğin öyle mükemmeliyetçi bir yapıya sahipsindir ki başkalarının dakikalarını alacak işlere sen saatlerini ayırıyor ve doğal olarak da kendini yıpratıyorsundur. Bir raddeden sonra bilinçaltın dayanamayıp gülümseyerek çıkıp der ki “Yahu yapmasan daha iyi, yoruluyoruz be.”. İşte belki de tam da bu yorum seni görevlerini sürekli ertelemeye itiyor olabilir. Başka bir şekilde başarısız olmaktan, başarısızlığın sana yaşatacağı o duygu durumundan öyle çok korkuyorsundur ki işe koyulmak bile istemiyorsundur. Belki bu yola daha önce çıktığında yaşadığın bir başarısızlık seni sürekli başarısız olacağına inandırıp öğrenilmiş çaresizliğe itmiştir, belki de çocukluktan beri en ufak başarısızlığın bile kafana kakılmış kendine ders alacağın bu başarısızlıkları hak olarak bile görememişsindir. Belki “ya olur da başarırsam ve hep bu kadar çok, hatta daha da çok çalışmam gerekirse, ya çevremdekiler başarımı takdir etmek yerine beni kibirli biri olmakla suçlarlarsa” diye hem mükemmeliyetçiliğin hem de başarı korkun seni kendini sabote etmeye itiyordur. Belki de sadece sorumluluk almaktan kaçıyor, kendi eksiğini görüp kendini geliştirmek, olgunlaştırmak yerine başkalarında suç bulmak sana çok daha kolay geliyordur. Farkında mısın bilmiyorum ama bu sabotaj yöntemlerinin ortak yönleri insanın konfor alanından kopmak istememesiyle doğrudan ilişkilendirilebiliyor. Değişimden korkuyoruz, farklı farklı konularda da olsa değişimin getirdiği sorumlulukları, vermemiz gereken emeği düşününce bile ödümüz kopuyor birçoğumuzun. Peki biz nasıl öğreneceğiz? Lütfen genel düşün; yaş, cinsiyet, fikir ayırt etmeksizin söylüyorum bunu, biz nasıl öğreneceğiz? 70 yaşında da olsan, 20’lerinin başında da; hata yapmak, kendini zorlamak, konfor alanından çıkmak yeryüzündeki en iyi öğreticilerdir. Ahkam kesmiyorum inan, bunları buraya yazmam demek ben her şeyin farkındayım ve mükemmel bir hayat sürüyorum demek değil; kendi yolculuğumda fark ettiğim, yaşadığım eksikliklerin, zorlukların, değişimlerin sadece sana ait olmadığını –sadece bana da ait olmadığını- kanıtlamaya çalışıyorum. Hiçbir yaşadığında tek değilsin, yeryüzünde bir yerlerde birileri bu yollardan geçti, seninle geçiyor ya da senden sonra geçecek. Unutma ki kendini nerelerde sabote ettiğinin farkına varman ve nedenlerini bulabilmen hayatının dümenine geçip onu istediğin yere sürebilmen demek.

---

Kendine sıkça hatırlat; insanım, mükemmel değilim ve olamam. En büyük amacım olabileceğim en iyi ben olmak. Hepimize iyi şanslar. ❣